ሜትሮፖሊቲያን ከተማችንን እንዴት እናስተዳድር በማለት ቀርበው የነበረው የመወያያ ጽሁፍ ከየት ደረሰ?

በህወሃት የምመራው ኢህኣዴግ ስልጣን ላይ መውጣቱን ተከትሎ በክልል ደረጃ ተደራጅቶ የነበረው የሲዳማ ኣስተዳደር በወቅቱ ጠቅላይ ሚኒስትር በነበሩት በኣቶ መለስ ዜናዊ ኣጭር የጽሁፍ ትዕዛዝ ለማዕከላዊ ኣስተዳደር እንዲመች በምል በደቡብ ኢትዮጵያ ብሄር፤ ብሄረሰቦች እና ህዝቦች ክልላዊ መስተዳደር ተብለው በኣንድ ክልል ተጨፍልቀው እንድደራጁ ሲደረግ የሲዳማ ህዝብ ፍቃደኝነት ኣልተጠየቀም።

በወቅቱ የሲዳማ ህዝብ የራሱን የክልል ኣስተዳደር ትቶ ከሌሎች ጋር እንድዋሄድ ያለ ህዝቡ ፍላጎት እና ፍቃድ ውሳኔ በኣንድ ግለሰብ ተወስኖበት ከላይ ስወርድ በጊዜው የሲዳማን ክልል ሲያስተዳድር የነበረው የሲዳማ ህዝብ ዲሞክራሲያዊ ድርጅት (ሲህዴድ) ልፍስፍስ ኣመራር ትዕዛዙን ተቀብሎ ከማስፈጸም በስተቀር ለመቃዎም ያደረገው ጥረት ኣልነበረም።

ካዛን ጊዜ ጀምሮ የሲዳማ ህዝብ የራሱ የሆነ ክልላዊ ኣስተዳደር እንደምፈልግ እና እንደምገባው በመግለጽ ሰላማዊ ትግል በማድረግ ላይ ሲሆን፤ ገዥው የኢህኣዴግ መንግስት በራሱ ጊዜ ጽፎ ያረቀቀውን ህገ መንግስት በመናድ፤ ህገ መንግስቱ ለብሄር እና ብሄረሰቦች የሰጠውን ራስን በራስ የማስተዳደር መብት በመጣስ፤ ለሲዳማ ክልላዊ ኣስተዳደር መብት የምታገሉትን የሲዳማ ተወላጆችን በግፊ በኣደባባይ በመግደል፤ ሰብኣዊ መብታቸውን በማፈን ያለ ምንም ፍትህ በማሰር፤ ከስራ ገበታቸው ያለምንም ምክንያት በማባረር፤ ከኣገር በማሳደድ፤ በመደብደብ እና በማስቃየት፤ ብሎም የሚቆጣጠሯቸውን የመገናኛ ብዝሃን በመጠቀም የሲዳማን ህዝብ በመስደብ እና በማስፈራራት የክልል ጥያቄ ለማዳፈን ጥረት ሲያደርግ ቆይቷል። ሆኖም የሲዳማ ህዝብ ለክልል ጥያቄ መመለስ ካለው ከፍተኛ ፍላጎት የተነሳ በኣሁኑ ጊዜ ከመቼውም ጊዜ በላይ መክሮ እና ዘክሮ ኣንድ በመሆን ትግሉን በማፋፋም ላይ ይገኛል።

የሲዳማ ህዝብ በግንባር ቀደምትነት በመታገል ላይ ካላቸው ጉዳዮች መካከል የሃዋሳን ከተማ ኣስተዳደር የምመለከቱ ጉዳይ ይገኝበታል። የኢህኣዴግ መንግስት የሃዋሳን ከተማ በተመለከተ በየወቅቱ የተለያየ ኣቋም ሲያራምድ ቆይቷል። ስለው የሃዋሳ ከተማ በፌደራል መንግስት ስር ይሆናል ይላል፤ ስለው ደግሞ የሲዳማ ዞን ኣስተዳደር ከሃዋሳ ከተማ ይወጣል ይላል፤ ስለው ደግሞ ልክ ከሁለት ኣመት በፊት እንዳደረገው ሁሉ ሜትሮፖሊቲያን ከተማችንን እንዴት እንናስተዳድር በማለት በሃዋሳ ከተማ ያለውን የሲዳማ ኣስተዳዳር በማንሳት በሌሎች የመተካት እና በሲዳማ ህዝብ ላይ ያሰራል።

ነገርግን የሲዳማ ህዝብ መብቱን ለማስጠበቅ ከመቼውም ጊዜ በላይ በመንቃት የደኢህዴንን ብልሹ ኣካሄዶችን ቀድሞ በማጋለጥ እና በመዋጋት ላይ በመሆኑ፤ ሜትሮፖሊቲያን ከተማችንን እንዴት እንናስተዳድር በማለት ያቀረቡት የመወያያ ጽሁፍ ተግባራዊ እንዳይሆን ለማድረግ የቻለ ሲሆን፤ በጽሁፉ ላይ ይደረጋሉ የተባሉ ነገሮች ኣንዳቸውም ተግባራዊ ሳይደረጉ ቀርተዋል። ደኢህዴን የሲዳማን ህዝብ ፍላጎት እና ፍቃድ ከግምት ውስጥ ባላስገባ መልኩ ተግባራዊ ለማድረግ የሚሞክራቸው ማንኛውም ፖሊቲካዊ ጉዳዮች የሲዳማ ህዝብ እንደማይቀበለው የዛሬ ሁለት ኣመት ባደረገውን የህዝባዊ ተቃውሞ እና ንቅናቄ ኣሳውቋል።

በእነዚህ እና በሌሎች ወቅታዊ የሲዳማ ጉዳዮች ላይ ሪፖርተራችን ጥቻ ወራና ከሲዳማ ያጠናከረው ዘገባ እንደምከተለው ቀርቧል ያንቡት፦

Anfooninte gede gawajjanohuna fuganohu dergete Gashshootu Topiyu mittimate wolqanni rumushunni buqqisame uwi gedensaanni Hiwihaati gashshootu barcimi iima ofolle sharramaano baala woshshe konne Topiya miteenni gashshino yee Hiwihaatinni EHIADEG yee soorire higge mangiste uursire qoqqowo beehi woyiite xaa yannara Wodiidi daga dagoomi qoqqou mangiste yine mitteenni worriti hakka waro shoole/ 4/ qoqqowu gashshoote ikkitanno gede yinoonita ikkase hakka waro yoote ledo noo manni xawisanno.

Sidaamaho addinni umisi qoqqowo uyiinoonisi hakka waro. Hattenne aderejaajete hanafate ka'nanni woyite reyi xeqilay Ministerch Kalaa Melese Zeenaawihu umisi yannanni calla wossane ciiggu woraqatira boreese gashshooteho qarrisannonkekki gede wodiidi daga miteenni mitto qoqqowo calla ikkito yee shoolewa bandooniha mitte kerexiite giddo tugino. Hakko barrinni kayiise Sidaamu daga ani uom'ya dandoomona umi'ya qoqqowi hasiisannoe yee keeraancho sharronni yanna baala xa'mo shiqishanni keeshino. Xaano di uurisino.Ikkolana kayiinni tini Yaadigi mangiste umise borreesidhinota higge mangiste ayirisa gibbe qoqqowo xa'mi sidaama shitanni, usurtanni,loosunni huntanni, gobbatenni shorritanni, xontanni, waajjishiishanni, gantanninna miicanni xaa geeshsha iiliturono, Sidaamuno kaajje keeraancho sharro uursikinni aleenni borreesini qarra egemanni sae xaa yannara ALBINNI ROORE AFOO MITTO IKKE/ HORO GIIRA IKKE/ HORO SEEKKE FULE OFOLLE qoqqoo adhdhate seekke agadhdhe no.

Sidaama shaatenna fugate kaima ikkitinori coyi giddo umikihu, Hawaasi katama sidaamu anganni fushshate. Tenne hajo wonshate babbaxitino yannara babbaxino garinni Hawaasa sidaamu anganni adhdhate wonaalsha assitannohu. Mito woyiite Hawaasi katami Federaalenniho yitanno. Mito woyiite sidaamu zoone Hawaasi kataminni fulte hadhdho yitanno. Tenne sai lamu diri giddo Metropolitan katamanke hiisine gashshino yite Hawaasanke adhdhate wo'naaltino.Tini metropolitan senede Sidaamu daga hedeweelcho giddo odanu diikiichcho xisiisse mundee hufisse huxiseenna masino DEHIDENI loosu iima hossanokki gede assine badhdhe qoloonni.Xaano dana soorite dagganonke yee Sidaamu raaphe diikicho kayiise agadhdhe no.

Hatti sanade kaajado sidaamu daga cigilenni badhdhe higgu kawa baxxitino soorro dino./Negative neither positive impact/. Sidaami zoone barcimi Hawaasi katami giddo no. Hawaasi katami gashshooti sidaamu anga no. Karsiisamme gashshineemmo yee heeisannohu Sidaamu daga kaajado cigile waajino daafira afoo fuqqe no. Lophphote loosino badhdhe hige baino yinannihu hakeeshsha dino.

Hawaasi katami gashshootinna qoqqou mangiste xaadooshshi konni albaanni kalaa Shifarri Shugguxehu noo yanna dancha di ikkino. Kuni manchi Sidaamu roorimma Hawaasi kataminni hunara Sidaamu Hawaasa gashsha dandaa hoogino, mussina itino yaanni mito usuranni, mito ufanni, mito shorranni noohu isi hari gedensaanni xa kuneeti kalaa Dessie Dalkehu ledo handissi yite loo geeshsha dancha xaado afidhdhino. Ikkolana, xaano Sidaamu daga illese diikichchi gede assite Hawaasase sekite agadhdhite no kaabine kaadire gattukkinni.

Sidaamu daga higge mangiste fajjitannoha qoqqowo afirase mafite horoonsidhdhe qoqqowu gashshoote adhdhate keeraancho sharro assitannota daqiiqaho nafa di uurisanno. Qoqqowinke higanno! Sidaamu qoqqowi gashshooti Hawaasinkera ofollanno! Hakko barri muleeti!